Κάκτοι - Παχύφυτα ~ ΦΥΤΟΓΝΩΣΕΙΣ

Η καλλιέργεια κάκτων και παχύφυτων έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα – βασικό για όσους λείπουν έστω και για μία εβδομάδα για καλοκαιρινές κυρίως διακοπές. Σίγουρα αν καλλιεργείτε φούξιες ή άλλα εξωτικά και τροπικά φυτά στο θερμοκήπιό σας ή στον κήπο σας θα αναρωτιέστε αν θα υπάρχουν και σε ποια κατάσταση μέχρι την επιστροφή σας. Όμως, αν καλλιεργείτε Κάκτους, δεν θα έχετε κανένα απολύτως προβληματισμό για όσο καιρό θα λείπετε σε διακοπές! Κι' αυτό επειδή οι κάκτοι έχουν την δυνατότητα να φροντίσουν τον εαυτό τους μόνοι τους για δύο ή τρεις βδομάδες, μέχρις την επιστροφή σας. Μπορούν να αντέξουν για μακροχρόνιες περιόδους ξηρασίας και ισχυρού ήλιου. Πολλοί δεν συμπαθούν τους κάκτους γιατί νομίζουν ότι δεν ανθίζουν ποτέ.

Μια άλλη λανθασμένη αλλά διαδεδομένη άποψη είναι το ότι οι κάκτοι ανθίζουν κάθε επτά χρόνια. Η αλήθεια είναι ότι μόλις ένας κάκτος φθάσει στο μέγεθος και στην ηλικία στην οποία ανθίζει, τότε αυτός ανθίζει συστηματικά κάθε χρόνο και μάλιστα ορισμένα είδη ανθίζουν ακόμη και δύο φορές τον χρόνο με την προϋπόθεση ότι έχουν την κατάλληλη φροντίδα. Αρκετοί κάκτοι ανθίζουν ακόμη και σε ηλικία δύο ετών από την ημερομηνία σποράς. Λίγοι μάλιστα ανθίζουν ακόμη και από το πρώτο χρόνο. Θα εκπλαγείτε από τα πολύ όμορφα λουλούδια τους, μερικά από τα οποία εμφανίζονται στην μέση του χειμώνα. Οι αλόες και τα άλλα Νοτιο-Αφρικανικά είδη παχύφυτων συνήθως ανθίζουν χειμώνα.

Κάκτοι: Πάντα βοηθάει το να γνωρίζει κανείς από που προέρχονται τα φυτά που καλλιεργεί, πως συμπεριφέρονται στο φυσικό τους περιβάλλον και τι συνήθειες έχουν. Η πληροφορία αυτή δίνει μια ιδέα για τις απαιτήσεις τους. Όλοι σχεδόν οι κάκτοι προέρχονται από την Βόρειο και Νότιο Αμερική. Οι κάκτοι δεν αναπτύσσονται στις ερήμους όπως λανθασμένα πιστεύεται αφού τίποτα σχεδόν δεν φυτρώνει στην έρημο, αλλά σε περιοχές με πολύ μεγάλη ξηρασία. Σε μερικές από αυτές τις περιοχές μπορεί να μην υπάρχουν καθόλου βροχοπτώσεις για μεγάλα χρονικά διαστήματα, συνήθως όμως το έδαφος είναι πλούσιο σε μη οργανικά στοιχεία. Αρκετοί από τους Κάκτους που βλέπει κανείς στην περιοχή της Μεσογείου δεν είναι ενδημικοί, αλλά έχουν προσαρμοστεί στις περιβαλλοντικές συνθήκες της περιοχής αυτής μετά από τη μεταφορά και την καλλιέργειά τους από τον άνθρωπο.

Παχύφυτα: Τα παχύφυτα φύονται στις περισσότερες περιοχές του πλανήτη, εκτός από την Αρκτική και την Ανταρκτική. Οι πλουσιότερες περιοχές σε Παχύφυτα είναι η Νότια Αφρική και η Μαδαγασκάρη, ένας δε σημαντικός αριθμός αναπτύσσεται στην Βόρεια και Νότια Αμερική. Η καλλιέργεια Κάκτων και Παχύφυτων είναι ένα πολύ ενδιαφέρον χόμπι με φανατικούς θιασώτες. Εάν ασχολείστε με την καλλιέργεια αρκετών και διάφορων κάκτων, θα πρέπει να εξοικειωθείτε με τα ονόματά τους, τα οποία είναι λατινικά με αρκετές όμως ελληνικές ρίζες. Στην αρχή αυτό μπορεί να φαίνεται παράξενο και δύσκολο, όμως αυτό απαραίτητο όσο η συλλογή σας μεγαλώνει για να μπορείτε να επικοινωνείτε και να συνεννοείστε με άλλους χομπίστες. Η πρόοδός σας θα σας δίνει συνέχεια μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Μην αγοράζετε ένα φυτό χωρίς όνομα. Αν γνωρίζετε το όνομά του μπορείτε εύκολα να το βρείτε στα σχετικά βιβλία και συζητήσετε γι΄ αυτό. Όταν αγοράζετε ή προμηθεύεστε φυτά από φυτώρια και ανθοπωλεία θα πρέπει πάντα να τα ελέγχετε για αρρώστιες ή και να τα μεταφυτεύετε, χρησιμοποιώντας τη σύνθεση χώματος που εσείς χρησιμοποιείτε για τα υπόλοιπα φυτά της συλλογής σας.

Καλλιέργεια: Οι περισσότεροι Κάκτοι και Παχύφυτα μπορούν να καλλιεργηθούν από σπόρους ή μοσχεύματα. Για αρχή, και μέχρις να αποκτήσετε την απαραίτητη εμπειρία, ίσως είναι προτιμότερο να αγοράζετε σπορόφυτα από κάποιο εξειδικευμένο φυτώριο. Η καλλιέργεια είναι πολύ απλή με την προϋπόθεση ότι ακολουθούνται ορισμένοι βασικοί κανόνες. Όλα τα φυτά θέλουν χώμα με πολύ "ανοικτή" δομή που να στραγγίζει εύκολα. Μπορείτε εύκολα να φτιάξετε μόνοι σας το μείγμα χρησιμοποιώντας ένα μέρος κατ' όγκο φυλλόχωμα ή τύρφη, ένα μέρος κατ' όγκο κοκκινόχωμα και ένα μέρος κατ' όγκο χονδρόκοκκη άμμο ή εναλλακτικά αγοράστε έτοιμο χώμα για κάκτους από ένα εξειδικευμένο φυτώριο. Ποτέ μην χρησιμοποιείται χώμα από τον κήπο ή από "ανακύκλωση" για παράδειγμα περισσεύ-ματα από μεταφυτεύσεις. Επίσης αποφύγετε την χρησιμοποίηση άμμου που προορίζεται για οικοδομικές εργασίες (γαρμπίλι ή μάρμαρο), με εξαίρεση το "ριζάκι" (ψηφίδες) το οποίο όμως θα πρέπει να πλυθεί, γιατί μπορεί μεν αυτά τα υλικά να είναι κατάλληλα για την κατασκευή σκυροδέματος αλλά δεν είναι κατάλληλα για την καλλιέργεια κάκτων.

Μεταφύτευση: Όταν μεταφυτεύετε κάκτους χρησιμοποιείτε γλάστρες που έχουν το κατάλληλο μέγεθος για το φυτό και ποτέ μεγαλύτερες. Πιέστε ελαφρά το χώμα γύρω από τις ρίζες και αυτό θα πάει στην τελική του θέση σταδιακά με το πότισμα. Μεταφύτευση σε μεγαλύτερη γλάστρα γίνεται το πολύ μια φορά το χρόνο. Όταν μάλιστα τα φυτά είναι σχετικά μεγάλα, η μεταφύτευση είναι απαραίτητη μόνο όταν το φυτό δεν χωράει πλέον στην γλάστρα ή όταν εμφανιστούν σημάδια ότι δεν αναπτύσσεται σωστά. Είναι προτιμότερο οι μεταφυτεύσεις να γίνονται στην αρχή της περιόδου ανάπτυξης, δηλαδή νωρίς την άνοιξη. Μετά την μεταφύτευση αποφύγετε το πότισμα για μια ή δύο εβδομάδες, μέχρις το φυτό σταθεροποιηθεί. Ποτέ μην ποτίζετε όταν ο καιρός είναι κρύος, βροχερός ή με μεγάλη υγρασία! Οι περισσότεροι κάκτοι έχουν καταστραφεί μετά από απότομη πτώση θερμοκρασίας ενώ είχε προηγηθεί πότισμα. Για το λόγο αυτό δεν ποτίζουμε ποτέ τους κάκτους τον χειμώνα. Εξάλλου τότε είναι και η περίοδος ανάπαυσής τους. Καλό θα είναι στον εξοπλισμό σας να έχετε και ένα θερμόμετρο με ένδειξη μέγιστης - ελάχιστης θερμοκρασίας και ένα υγρασιόμετρο.

Πότισμα: Παρατηρείτε τα φυτά σας! Θα σας πουν μόνα τους πότε θέλουν πότισμα, ιδιαίτερα τα Παχύφυτα. Μπορείτε να τα ποτίζετε ελεύθερα την άνοιξη και το καλοκαίρι, που είναι η περίοδος της ανάπτυξης τους. Προσπαθήστε να ποτίζετε νωρίς το πρωί μια φορά την εβδομάδα εάν τα φυτά είναι μέσα σε θερμοκήπιο, συχνότερα εάν είναι σε εξωτερικό χώρο και πιο αραιά εάν τα έχετε μέσα στο σπίτι. Αποφεύγετε το πότισμα κατά την διάρκεια κρύων ή βροχερών ημερών, και αφήνετε τα φυτά να στεγνώσουν ανάμεσα στα ποτίσματα. Όταν τα ποτίζετε, ποτίστε τα καλά και μετά αφήστε τα να μεγαλώσουν όπως αυτά ξέρουν. Συχνά και μικρά ποτίσματα θα οδηγήσουν σταδιακά τις ρίζες στην επιφάνεια με αποτέλεσμα τα φυτά να γίνουν πιο ευαίσθητα στην ξηρασία και να μην αναπτύσσονται καλά. Ποτέ μην αφήνετε νερό να λιμνάζει μέσα στο πιατάκι της γλάστρας, ποτίστε τόσο όσο χρειάζεται και μπορεί να απορροφήσει το φυτό και αποφεύγετε το κατάβρεγμα του φυτού! Με τον καιρό θα είσαστε σε θέση να καταλάβετε εάν κάποιο φυτό χρειάζεται πότισμα από το βάρος της γλάστρας. Πολύ λίγα φυτά αναπτύσσονται τον χειμώνα, για αυτό τον λόγο αποφύγετε το πότισμα από τα μέσα Σεπτεμβρίου μέχρι τα τέλη Μαρτίου. Για τα φυτά που αναπτύσσονται κατά την διάρκεια του χειμώνα ακολουθείστε συμβουλές πιο έμπειρων συλλεκτών ή βιβλίων έως ότου να αποκτήσετε και εσείς την απαραίτητη εμπειρία. Εάν δεν είσαστε σίγουροι για το αν ένα φυτό θέλει πότισμα, αποφύγετε να το ποτίσετε. Οι κάκτοι είναι φυτά με πολύ ανεπτυγμένη αντοχή στην ξηρασία και μπορούν να επιβιώσουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα χωρίς νερό. Αφού περάσουν 3 ή 4 μήνες από τη μεταφύτευση αρχίστε να προσθέτετε λίπασμα κατά τα ποτίσματα με περιεκτικότητα σε άζωτο μικρότερη από αυτή σε φώσφορο και κάλιο, συνήθως τέτοια είναι τα λιπάσματα που προορίζονται για ενίσχυση της ανθοφορίας.

Τοποθεσίες καλλιέργεια: Οι Κάκτοι και τα περισσότερα Παχύφυτα φύονται σε "ημι-ερήμους" και κατά συνέπεια έχουν ανάγκη για όσο το δυνατόν περισσότερο φως. Φυσικά αυτό δεν απαγορεύει το να τα αντιμετωπίσει κανείς σαν φυτά εσωτερικού χώρου, με την προϋπόθεση βέβαια ότι στο χώρο τους υπάρχει αρκετό φυσικό φως και ότι με την βοήθεια κάποιου πιο έμπειρου θα επιλέξει κανείς συγκεκριμένες πιο ανθεκτικές ποικιλίες. Φυσικά αν κάποιος έχει την τύχη να διαθέτει ένα θερμοκήπιο, τότε μπορεί να καλλιεργήσει οποιοδήποτε φυτό εφ' όσον είναι σχετικά προστατευμένο το χειμώνα ή να διαθέτει κάποια θέρμανση. Υπάρχουν βέβαια και αρκετές ποικιλίες που μπορούν να καλλιεργηθούν σε εξωτερικούς χώρους χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, με την προϋπόθεση όπως είπαμε να υπάρχει προστασία από τη βροχή.

Έντομα και αρρώστιες: Οι Κάκτοι υποφέρουν από σχετικά λίγες αρρώστιες και έντομα. Η πιο διαδεδομένη είναι τα κοκκοειδή (mealy bug), τα οποία προσβάλουν το φυτό, αλλά και τις ρίζες του, και τα οποία αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά με ένα διασυστηματικό εντομοκτόνο. Άλλα πιθανά προβλήματα μπορεί να είναι κατοικίδια ζώα (όπως σκύλοι ή γάτες) ή και ποντίκια, που αναποδογυρίζουν τα γλαστράκια. Επίσης μερικές φορές οι πεταλούδες μπορεί να είναι ένα πρόβλημα, επειδή γεννούν τα αυγά τους επάνω στα φυτά και οι κάμπιες που βγαίνουν μετά την εκκόλαψη αφού έχουν μια αδυναμία στα ευαίσθητα σημεία των κάκτων (συνήθως το σημείο ανάπτυξης). Γι΄ αυτό απαιτείται προσοχή στις κάμπιες. Άλλο, πιο σπάνιο, πρόβλημα είναι τα σαλιγκάρια. Τέλος, ένα ακόμη ενοχλητικό έντομο είναι το άκαρι (red spider mite), το οποίο όμως εμφανίζεται μόνο σε συνθήκες μεγάλης ζέστης σε συνδυασμό με ξηρασία και ελλιπή εξαερισμό.

Λεπτομέρειες: Μερικά από τα πιο σημαντικά σημεία που πρέπει να προσέξει κανείς για την επιτυχή καλλιέργεια των φυτών είναι η καθαριότητα και ο καλός εξαερισμός. Ειδικά ο εξαερισμός παίζει σημαντικό ρόλο σε περιόδους με μεγάλη θερμοκρασία. Είναι προτιμότερο σε περίπτωση θερμοκηπίων να αφήνονται οι πόρτες και τα παράθυρα εντελώς ανοικτά ακόμη και κατά την διάρκεια της νύχτας. Με αυτό τον τρόπο είναι δυνατόν να αποφευχθούν αρκετά προβλήματα. Τέλος, πάντα να καθαρίζετε τον χώρο καλλιέργειας από ξερά φύλλα, σκουπίδια κλπ.